در آغاز دکتر اکبر زارع عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد به ارایه یافته‌های تحقیقی خود با عنوان «نقش فضاهای عمومی در گرایش به اعتیاد در شهر یزد» پرداخت. وی تعداد معتادان در جهان را مطابق آمارهای رسمی به ترتیب حدود 240 میلیون نفر برشمرد که سهم ایران از این تعداد یک میلیون و 350 هزار نفر است و این تعداد حدودا 2.6 درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند.

 در ادامه، وی با اشاره به نقش فضاهای عمومی (مثل آرایشگاه‌ها، پارک‌ها، مراکز ورزشی، قهوه‌خانه‌ها وکافی‌شاپ‌ها) در -شکل‌گیری انگیزه‌ها و گرایش افراد به مواد مخدر، هدف تحقیق خود را بررسی نقش این فضاها در ایجاد گرایش به اعتیاد در شهر یزد دانست؛ به ویژه اینکه در سال‌های اخیر شهر یزد پذیرای مهاجران زیادی بوده که برای کار یا تحصیل به شهر یزد آمده‌اند و بنابراین، بافت جمعیتی یزد دستخوش تغییرات زیادی شده است. وی جامعه آماری طرح را شهروندان 15 تا 50 ساله شهر یزد دانست که 400 نفر از آنها به عنوان نمونه به انتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه داده ها جمع آوری شد.

به گفته دکتر زارع، نتایج تحقیق نشان می‌دهد ۲ و ۳ دهم درصد افراد به طور مستمر، ۵ و ۴ دهم درصد به صورت متناوب مواد مخدر مصرف می‌کنند. از این تعداد ۷ و ۲ دهم درصد مواد مخدر سنتی و نیم درصد روانگردان‌های صنعتی استفاده می‌کنند. همچنین یک سوم پاسخگویان قلیان، یک چهارم آنها سیگار و یک دهم آنها الکل به صورت روزانه یا متناوب مصرف می‌کنند. علاوه براین ۱۸ و ۸ دهم درصد پاسخگویان گرایش بالایی به اعتیاد دارند که بدون درنظر گرفتن معتادین، حدود ۱۳ و نیم درصد افراد غیرمعتاد و 40 درصد خانواده‌ها با توجه به اثرگذاری اعتیاد اعضای خانواده، در معرض مصرف دخانیات و مواد مخدر قرار دارند.

دکتر زارع بیشترین درصد توزیع مواد مخدر را در پارک‌ها دانست به طوری که ۳۵ و ۸ دهم درصد پاسخگویان گفته اند توزیع این مواد در پارکها را مشاهده کرده اند. به همین ترتیب، 19 درصد پاسخگویان در قهوه­خانه‌ها، ۹ و ۳ دهم درصد در کافی‌شاپ‌ها، ۶ و نیم درصد در سالن‌های ورزشی و ۴ و یک دهم درصد در آرایشگاه‌ها شاهد توزیع مواد مخدر بوده‌اند.

 نتایج تحقیق نشان می‌دهد  مکان‌هایی که دولتی هستند یا در خیابان اصلی واقع شده‌اند و دارای مجوز هستند، کمتر در معرض تبدیل شدن به مکانی برای توزیع مواد مخدر هستند. همچنین مطابق یافته‌های تحقیق، نظارت خانواده در رفت و آمد فرزندان به این مکان‌ها نقش زیادی در کاهش آسیب آنها دارد و نیز افرادی که یکی از اعضای خانواده آنها مواد مخدر مصرف می‌کند، بیشتر در معرض آلوده شدن و اعتیاد به این مواد قرار دارند.

دکتر زارع افزود: مصرف کنندگان مواد مخدر عمدتا با انگیزه‌هایی مانند حفظ زیبایی، افزایش تناسب اندام و افزایش قدرت جسمی و جنسی از این مواد استفاده می‌کنند.

وی در پایان، با اشاره به اینکه هزینه‌های درمانی اعتیاد و احتمال برگشت مجدد ترک‌کنندگان به مصرف آن بالاست، توجه بیشتر به حوزه‌های پیشگیری را منطقی‌تر ارزیابی کرد و نظارت‌های بیشتر خانواده‌ها در حضور فررندانشان در مکان‌های عمومی و نظارت بیشتر نهادهای عمومی بر این مکان‌ها را خواستار شد.

در ادامه این نشست، دکتر سید رضا جوادیان، عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی  به ایراد سخنرانی پرداخت. وی با اشاره به همبسته بودن اعتیاد با برخی جرایم دیگر از جمله سرقت، بزه‌کاری و ...، توجه به این موضوع را در تحقیقات ضروری دانست.

وی در ادامه، سه سطح پیگیری در زمینه اعتیاد به مواد مخدر را برشمرد: سطح اول پیشگیری مربوط است به اینکه مانع شویم از اینکه کسی به دام اعتیاد بیفتد. در این مرحله شبکه دوستان فرد نقش بسزایی را بازی می‌کنند چون نشان داده شده که عمده کسانی  که معتاد می‌شوند، اول بار مصرف مواد مخدر را در جمع دوستان خود تجربه کرده اند. سطح دوم پیشگیری شامل درمان کسی است که به دام اعتیاد گرفتار شده است. و سطح سوم پیگیری آن است که مانع از این شویم که فرد معتاد به جرم‌های دیگر از جمله سرقت و بزهکاری و بیماری‌های دیگر بویژه ایدز گرفتار شود.

وی در ادامه، تفکیک بین زمینه‌های اولین مصرف مواد مخدر و زمینه‌های تدام مصرف را برای درمان اعتیاد اساسی دانست و تصریح کرد که مصرف اول احتمالا اتفاقی است اما مصرف‌های بعدی دیگر اتفاقی نیست.

این سمینار با بحث و گفتگوی حاضران درباره موضوع آن پایان یافت.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا